استاد رحمت الله فتاحی ، نامی پیوند خورده با حرفه و رشته کتابداری!
یادواره بزرگان۳۳/ استاد رحمت الله فتاحی ، نامی پیوند خورده با حرفه و رشته کتابداری/ به کوشش هدی هماوندی (دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران)
سعادت شاگردی ایشان را نداشتم، اما اغلب جایی که مراسم و یا برنامه‌های مرتبط با رشته، جلسات انجمن، مصاحبه دکتری و از این قبیل بود حضور پر انرژی‌شان را شاهد بودم… به‌جز بهره‌مندی از پژوهش‌ها، کتب و مقاله‌های ایشان آنچه همواره برایم جالب هست همین حضور پر نشاط فارغ از سن و سال یا بُعد مسافت و شرکت در جمع‌های دانشجویی است. عشق به حرفه و رشته در رفتار ایشان موج می‌زند، این علاقمندی و پیوستگی با رشته و حرفه کتابداری زمینه فعالیت‌هایی از قبیل تاسیس گروه بحث کتابداری، تالیفات و آثار متعدد در حوزه کتابداری، نیک‌نامی این استاد در مرزهای فراتر از رشته و همچنین سمت‌های اجرایی‌شان را فراهم آورده است.
توجه شما را به نقل خاطرات چند تن از اساتید و دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در مورد ایشان جلب می‌کنیم:
دکتر محسن حاجی زین العابدینی (استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی)
در مورد دکتر فتاحی حرف زدن خیلی سخت است، دکتر فتاحی همیشه ذهن پویایی دارند و هر وقت که ایشون رو می‌بینیم، ایشون در حال ایجاد موجی جدید با یک ایده و فکر نو هستند. از وقتی که ایشون رو می‌شناسم، هر چند سال یکبار، یک موج علمی جدید رو ایجاد می کنند و همواره تلاش می کنند خود را به روز نگه دارند. مهم تر از رفتار علمی، ایشون ذهن پویایی هم دارند. دکتر فتاحی به مسائل اجتماعی و حرفه‌ای هم توجه ویژه دارند. ایشان جدیدا به سمت یک کار انجمنی و یک کار مردم نهاد نیز پیش رفتند و موسسه مردم نهادی در حوزه کتاب درمانی را با دکتر مهری پریرخ ایجاد کردند و در تلاشند تا به جامعه و افرادی که نیاز به کمک دارند، کمک کنند. دکتر فتاحی جز افرادی هستند که پویایی ذهن، پویایی اجتماعی و معرفت انسان دوستانه را با هم دارند.
دکتر یعقوب نوروزی (عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم):
“باید بگویم که توفیق شاگردی مستقیم استاد بزرگوار دکتر فتاحی را نداشته ام که بتوانم خاطره ای از ایشان را به‌طور مستقیم نقل کنم. هر چند در مواقعی که در همایش‌ها و کنفرانس‌ها حضور داشتم، همچنین در زمان‌هایی برای امتحان دکتری به مشهد مراجعه می‌کردم، بارها بزرگواری و بزرگ‌منشی ایشان را از نزدیک دیده‌ام. اما خاطره‌ای که در اینجا می‌خواهم خدمت شما بیان کنم مربوط به فردی خارج از رشته و تحصیل کرده رشته مهندسی برق است که به نیکی از دکتر یاد می کرد. ایشان که برادر یکی از دوستان بنده و فارغ التحصیلان رشته است. روزی نقل می‌کرد که در جریان سفر از مشهد به تهران به‌طور اتفاقی با فردی در یک کوپه قطار همسفر شدم که از اول کنجکاوی من نسبت به ایشان تحریک شد، چرا که تقریبا از همان ابتدای سفر ایشان را غرق در مطالعه و تدوین مطالبی دیدم. بعد از مدتی سر صحبت را با ایشان باز کردم که در کمال تعجب متوجه شدم که دکتری کتابداری دارد -البته به نقل از ایشان وقتی از جناب دکتر اسم رشته‌شان را پرسیدم بی‌درنگ فرمودند “کتابداری”-. بعد از گفتگو متوجه شدم که ایشان برای شرکت در انتخاب انجمن کتابداری عازم تهران هستند و در همان حال در قطار کارهای خود را نیز انجام می‌دهند. به نقل از مهندس علیرضا رادفر از خودگذشتگی و عشق به رشته در ایشان موج می‌زد و این که رنج سفر و مسافرت با قطار را برای خود هموار کرده بودند. با توجه به اینکه زمان بیان این خاطره مربوط به حدود ۱۷ سال پیش می‌شود، ما نیز به داشتن چنین استادی افتخار می‌کردیم و می‌کنیم. به امید روزی که هریک از ما نیز بتوانیم بخشی از تلاش‌های ایشان را در خدمت به رشته و جامعه علمی پاس داشته و دنبال رو ایشان باشیم”.
دکتر نرگس خالقی (عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم):
“در مورد آقای دکتر فتاحی، بسیار خوانده‌ایم و شنیده‌ایم. بسیاری از ما در مکتب ایشان رشد کرده‌ایم و افتخار شاگردی‌شان را داشته‌ایم. آنچه که در شخصیت ایشان بیش از هر چیز بر من تاثیرگذار بوده، صبوری و تحمل پذیری بالای ایشان است. آقای دکتر فتاحی همیشه سعی می‌کنند حرف درست و راه و روش‌های منطقی و مبتنی بر دانش را با زبان ساده و گویا مطرح کنند و هر گونه ناملایمت و درشت گویی را در راه رسیدن به مسیر درست و تغییرات مثبت به جان می‌خرند.
سعدی می‌گوید:
گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید
چون عشق حرم باشد سهل است بیابان‌ها
عشق دکتر فتاحی به وطن قابل تحسین است و به نظر من همه صبوری ایشان از همین عشق سرچشمه می‌گیرد. بزرگ‌مردی که رنج دوران را برای آبادی ایران به جان خریده است.”
خانم پروانه مدیرامانی
دکتر رحمت الله فتاحی: چهره ای شاخص و تاثیرگذار در شناساندن هویت حرفه ای ما
اگر بر ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری برخی چهره‌های ماندگار این رشته مرور کنیم، درمی یابیم که با اخلاق بودن، خصلتی فراتر از آموزش، دانش یا توانایی است. مرام و معرفت، مهربانی، مثبت اندیشی و روحیه کاوشگر این چهره های ماندگار است که مسیر حرفه ای رشته کتابداری یا علم اطلاعات و دانش شناسی را روشن تر و هموارتر می کند. دکتر رحمت الله فتاحی را اولین باردر سال ۱۳۷۰ شمسی، در کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد ملاقات کردم. خودم یکسالی بود که به شهر مشهد نقل مکان کرده و در بخش خدمات فنی یک کتابخانه بیمارستانی کار می کردم. علت ملاقاتم با ایشان همین مبحث سازماندهی و خدمات فنی بود و در این دوره آشنایی ۲۷ ساله تا به امروز، ایشان را یکی از تاثیرگذارترین شخصیت های این حوزه می دانم. افزون بر دانش و تسلط علمی، تعامل و ارتباط و منش ایشان با اطرافیانش چه دانشجو و چه همکار، که همواره با نرمش و حضوری آگاهانه همراه است، شایسته ستایش است. در کتاب ( گوهر ماندگار) نیزکه به مناسبت آیین بزرگداشت ایشان در دانشگاه فردوسی مشهد، تهیه و منتشر شد، درباره این استاد گرامی و همسر فرهیخته ایشان مطالبی نوشتم.
مهدی رحمانی (دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه تهران)
دکتر فتاحی اسمی متفاوت برای من از دوران کارشناسی است. در کلاس فهرستنویسی۱ ترم اول کارشناسی با ایشان آشنا شدم، البته آشنایی من صرفا در حد اسم بود. با اسامی چون دکتر فتاحی، دکتر دیانی، دکتر مهراد، دکتر حری، دکتر کوکبی، دکتر حیاتی و نام‌های آشنای دیگری برای هر دانشجوی کتابداری و اطلاع رسانی؛ همیشه عادت داشتم که اسم اساتید جدید را جستجو کنم تا بیشتر با آن‌ها آشنا شوم (شاید پیدا نکردن مطلب در مورد بسیاری از اساتید منجر به راه انداختن یادواره بزرگان شد). بعد از جستجو ایمیلشان را پیدا کردم. درست خاطرم نیست چه پیامی برایشان ارسال کردم، اما ایمیلی تنظیم و ارسال کردم شاید دنبال ارتباطی بودم که فکر می‌کردم برقراریش سخت تر از هر چیز دیگری است. سپس شروع کردم به انجام کارهایم، درست نمی‌دانم چند دقیقه طول کشید اما یک ساعت نشده بود که پاسخ ایمیلم را دادند. برایم باور پذیر نبود که یک استاد در این جایگاه پاسخ یک دانشجوی ترم یک کارشناسی در دانشگاهی در ۳۵ کیلومتری تبریز را بدهند. وقتی ایمیل را دریافت کردم استرس داشتم، عادتی داشتم وقتی پیامی از افراد تاثیرگذاری دریافت میکنم با دلهره باز میکنم و می‌خوانم. ترس داشتم و نمی‌دانستم چه عکس العملی قرار هست به پیام یک دانشجوی ترم اول بدهند. پیام را خواندم به شیوه معلمانه با بیان نکات دقیق و شیوا من را راهنمایی کردند. با دریافت ایمیلشان بسیار انگیزه گرفتم و دلم محکم تر شد برای ادامه رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، از آن زمان به بعد همواره با اینکه شاگردشان نبوده ام در موارد مختلف علمی، فرهنگی و پژوهشی از راهنمایی‌هایشان بهره بردم و هیچگاه فکر نکردم که دانشجوی ایشان نبودم، هرگاه سوالی پرسیدم و یا ایمیلی ارسال کردم بدون پاسخ نبود، مطمئنم در قبال سایر دانشجویان نیز به همین شکل عمل کرده‌اند و این نشان از حس مسئولیت و اهمیتی است که ایشان نسبت به دانشجویان رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دارند. دکتر فتاحی انسانی خلاق، دانشمندی متعهد و اندیشمندی پویا هستند. امیدوارم راهشان پر رهرو باشد و همواره بتوانیم در مسیر علمی و حرفه‌ای از رهنمودهایشان بهره مند شویم.
از تمامی دانشجویان، حرفه مندان و اساتید محترم تقاضا داریم در صورت امکان در مورد شخصیت علمی و حرفه ای بزرگان رشته و تاثیرگذاران این حوزه علمی دست به قلم شوند به امید آنکه با آشنایی با هریک از این بزرگواران از رموز موفقیت آن‌ها توشه‌ای برگیریم و مسیرهای رفته را دوباره طی نکینم…برای این استاد عزیز آرزوی سلامتی و توفیق داریم.
با سپاس از اساتید و دانشجویانی که ما را در گردآوری مطالب مربوط به بزرگان رشته یاری می‌نمایند.
رضا بدیع زادگان (دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد)
درود و شادباش ایام
متن بسیار زیبایی بود، صحبت هایی که اساتید و دوستان در مورد دکتر فتاحی بیان کردند، بیانگر شخصیت تأثیرگذار و منحصر به فرد ایشان است. از آنجا که از دوره کارشناسی و بعد از آن در دوره کارشناسی ارشد و الان هم در دوره دکتری افتخار شاگردی دکتر فتاحی را داشته ام، همه این صحبت ها را بدون ذره ای اغراق درک کرده و تایید میکنم. ایشان در داخل کلاس و بیرون کلاس رفتار و منشی دارند که می تواند بهترین الگوی برای همه باشد. اگر آقای دکتر در اتاق کاریشان در دانشکده باشند امکان ندارد با در بسته مواجه شوید، به غیر از اینکه در اتاق همیشه باز است امکان ندارد شخصی به ایشان مراجعه کند و با روی خوش مواجه نشود. حال این فرد می خواهد یک استاد باشد یا دانشجو، شاگرد ایشان باشد یا نباشد، مهم این است که دکتر برای هر شخصی در هر سمتی شخصیت قائل هستند. نکته جالب توجه ذهن خلاق و تفکر انتقادی ایشان است که باعث شده از مکاتبه با شهرداری مشهد برای تابلوهای راهنمای شهری تا سخنرانی برای فرماندهان نظامی و قلم زدن در روزنامه خراسان و نمونه‌های بسیار زیاد از این دست، هیچوقت حیطه فعالیت خود را به یک دانشکده، رشته و یا حتی کشور محدود نکنند. دکتر از هر فرصتی استفاده می کنند تا نام این رشته و موقعیت کتابداران ارتقا یابد و چه بسیار زخم زبان ها، سختی ها و تهمت ها را به جان خریده اند ولی از هدف خود دست نکشیده اند. زندگی دکتر فتاحی و دکتر پریرخ وقف این رشته و حرفه شده است. و در آخر بیت شعری که دکتر فتاحی همیشه آن را یادآوری می کنند: ما زنده به آنیم که آرام نگیریم……موجیم که آسودگی ما عدم ماست
بهروز و سربلند باشید
با آرزوی سلامتی و طول عمر دکتر فتاحی
